Przykurcz palców – skąd się bierze, jak go leczyć i czy można uniknąć nawrotów?

Przykurcz palców to schorzenie, które prowadzi do ograniczenia ruchomości dłoni i znacznego utrudnienia w wykonywaniu codziennych czynności. Najczęściej wynika z bliznowacenia rozcięgna dłoniowego – wówczas mówimy o chorobie Dupuytrena. Przykurcz może też mieć charakter pourazowy lub wrodzony, jak w przypadku dzieci. Nowoczesna chirurgia ręki pozwala skutecznie przywrócić sprawność dłoni, jednak powodzenie leczenia zależy od odpowiedniego rozpoznania i właściwej techniki operacyjnej.

Jak powstaje przykurcz palców i kogo najczęściej dotyczy?

Najczęstszą przyczyną przykurczu palców u dorosłych jest choroba Dupuytrena – przewlekły proces włóknienia i bliznowacenia rozcięgna dłoniowego. W jego wyniku dochodzi do powstawania twardych pasm podskórnych, które stopniowo pociągają palce w stronę wnętrza dłoni, uniemożliwiając ich pełne wyprostowanie. Choroba częściej dotyczy mężczyzn po 50. roku życia, ale może ujawniać się także wcześniej – zwłaszcza u osób z predyspozycjami genetycznymi.

Przykurcz palców ręki u dzieci ma często charakter wrodzony i wynika z nieprawidłowego stosunku szerokości ścięgna zginacza do pierścienia pochewki ścięgnistej. Najczęściej obejmuje kciuk, rzadziej inne palce. Objawy widoczne są już w pierwszych miesiącach życia, a leczenie – w odróżnieniu od dorosłych – wymaga zwykle interwencji chirurgicznej.

Objawy i diagnostyka przykurczu palców

Przykurcz Dupuytrena początkowo rozwija się niepozornie – na dłoni pojawiają się drobne zgrubienia lub guzki, które nie powodują bólu. Z czasem palce (zwykle serdeczny i mały) zaczynają się przykurczać, co ogranicza ruchomość dłoni i utrudnia chwytanie przedmiotów. W zaawansowanych przypadkach dłoń nie daje się już całkowicie otworzyć, a zmiany bliznowate mogą obejmować również nerwy i naczynia krwionośne.

Diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym, a w razie wątpliwości – na badaniach obrazowych, które pomagają określić zasięg zmian. Ważne jest także odróżnienie przykurczu Dupuytrena od przykurczów pourazowych czy neurologicznych, aby dobrać właściwe leczenie.

U dzieci objawem alarmującym jest sytuacja, gdy kciuk nie daje się całkowicie wyprostować lub dziecko nie potrafi chwytać przedmiotów między kciukiem a palcami. W takim przypadku konieczna jest szybka konsultacja z chirurgiem ręki – najlepiej w wyspecjalizowanym ośrodku, takim jak Klinika Model Med w Warszawie.

Leczenie przykurczu palców – od metod zachowawczych po operację

Na wczesnym etapie choroby Dupuytrena można rozważyć leczenie zachowawcze, obejmujące fizykoterapię i masaże, jednak – jak podkreśla dr n. med. Tomasz Matuszewski – efekty są zazwyczaj krótkotrwałe. Mechaniczne rozciąganie blizny może paradoksalnie nasilić proces włóknienia.

W niektórych przypadkach stosuje się metodę chemiczną, polegającą na ostrzyknięciu blizny preparatem enzymatycznym, który rozpuszcza włókna kolagenowe. Po kilku godzinach od podania możliwe jest odprowadzenie przykurczu. Zabieg ten może poprawić ruchomość dłoni, ale nie usuwa przyczyny choroby i nie zapobiega nawrotom.

Podstawową i najskuteczniejszą metodą pozostaje leczenie chirurgiczne, polegające na radykalnym usunięciu zmienionych tkanek (częściowa aponeurektomia). Kluczowe jest szerokie otwarcie dłoni i kontrola sąsiednich promieni, ponieważ zmiany bliznowate często obejmują również inne palce. U dzieci zabieg jest znacznie prostszy i polega na przecięciu zwężonego pierścienia pochewki ścięgnistej – procedura trwa kilka minut i zwykle kończy się pełnym wyprostowaniem palca.

Czy można uniknąć nawrotu przykurczu?

Choroba Dupuytrena ma charakter nawrotowy – nawet po prawidłowo przeprowadzonym zabiegu może dojść do ponownego włóknienia. Ryzyko wznowy zależy m.in. od rozległości zmian, predyspozycji genetycznych i techniki operacyjnej. Jak podkreśla dr Matuszewski, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu, chirurg powinien dokładnie ocenić wszystkie promienie dłoni i usunąć także wczesne ogniska bliznowacenia. Zbyt oszczędne cięcie zwiększa prawdopodobieństwo ponownego przykurczu.

Równie ważna jest odpowiednia rehabilitacja pooperacyjna – systematyczne ćwiczenia palców, stosowanie szyn nocnych i kontrola gojenia blizny. Pacjenci powinni unikać nadmiernego obciążania ręki w pierwszych tygodniach po zabiegu. Regularne wizyty kontrolne w Klinice Model Med pozwalają wykryć ewentualny nawrót na wczesnym etapie i zapobiec jego pogłębieniu.